Rejissorla bağlanılan müqaviləyə aid tovsiyələr (Avropa müqaviləsi)
REJİSSORLA BAĞLANAN
AVROPA MÜQAVİLƏSİNİN ƏSAS MADDƏLƏRİ
1. TƏRƏFLƏR
Müqavilə rejissor və yaradılajaq əsərin hüquqları məxsus olan real prodüser arasında bağlanmalıdır.
Müqavilənin rejissorun üzvü olduğu müəlliflərin əmlak hüquqlarını kollektiv əsasda idarə edən cəmiyyət və başqa təşkilatlara müzakirəyə qoyma üçün təqdim olunması məsləhət görülür. Bu professional təşkilat və ya müəlliflik hüququ cəmiyyəti əmlak hüquqlarının kollektiv əsasda idarəni həyata keçirməyə imkan verən müqavilə normalarına uyğun olduğunu yoxlayır.
Müqavilə yalnız müəllif və kinomütəxəssis kimi rejissorun hüquqlarına aid edilir. Əgər rejissor məlum audiovizual əsərin həm də ssenari müəllifidirsə, onda onunla başqa müqavilə bağlanmalıdır.
2. FİLMİN İSTEHSALININ HAZIRLIQ ƏRƏFƏSİ
Bu maddədə audiovizual əsərin istehsal şərtləri müəyyənləşməlidir.
A. YARADILAN FİLMİN XARAKTERİSKASI
• Əsas istifadə sahəsi: kino və ya televiziya
• Audiovizual əsərin tipi: qısa və ya tammetraclı, bir və ya çoxseriyalı, serial, televiziya filmi
• Filmin uzunluğu və ya nümayiş vaxtı:
• Mövzu:
• Filmin adı (ilkin və ya son):
• Oricinal versiya: ______ dildə
B. FİLMİN DİGƏR MÜƏLLİFLƏRİ HAQQINDA ƏLAVƏ MƏLUMATLAR
• Yazıçının əsəri əsasında ________ (əgər söhbət ekranlaşmadan gedirsə):
• Ssenari müəllifi:
• Uyğunlaşdırma müəllifi:
• Dialoqların müəllifi:
• Musiqinin müəllifi:
C. TEXNİKİ ŞƏRTLƏR
• İstifadə edilən daşıyıjı və materiallar:
• Format (çəkiliş zamanı və ilkin istifadə üçün)
• Montaj-səsləndirmə sistemi (təsvir və səs)
• Minimal metraj
• Büdcə
• Hazırlıq, çəkiliş və montaj-səsləndirmə dövrünün müddəti (filmin quruluşunun hər bir mərhələsində günlərin sayı)
3. REJİSSORUN SƏLAHİYYƏTLƏRİ
Rejissor özünün bütün professional bilik və bacarığını filmin yaranması naminə istifadə etməlidir.
a) Rejissor aşağıdakı yaradıcı funksiyaları təmin edir:
• Filmin quruluşunun hazırlıq dövründə iştirak edir.
• Rejissor ssenarisini işləyir, dekorasiya, kostyumlar və s. üzrə işə nəzarəti və bədii rəhbərliyi təmin edir.
• Kinoçəkilişlərə rəhbərlik edir və aktyorların işini təşkil edir.
• Musiqi seçir və ya sifariş edir.
• Montaj səsləndirmə və filmin son versiyasının buraxılışına qədər bütün başa çatdırılası işlərə rəhbərlik edir.
• Yuxarıda qeyd edilənlərlə yanaşı, filmin yaranmasının bədii və texniki rəhbərliyi də recissorun müstəsna səlahiyyətindədir.
• İfaçıların, texniki personalın və əsas yaradıcı işçilərin, çəkilişlərin keçiriləcəyi məkanın, natura çəkilişlərinin, studiyanın və s. seçimi rejissor və prodüserin qarşılıqlı razılaşması əsasında həyata keçirilir.
• Çəkilişlərin quruluş-təqvim planı rejissor və prodüserin qarşılıqlı razılaşması əsasında tərtib olunmalıdır.
b) Rejissor, filmin montajına rəhbərliyi zamanı
Filmin son versiyası recissor tərəfindən prodüserlə razılaşdıraraq yaradılır.
Recissorun razılığı olmadan filmin son versiyasına əlavələr, ixtisarlar və ya əvəz etmələr kimi hər hansı dəyişikliklər edilə bilməz.
Prodüser filmin xariji dildə yaradılan versiyası, əsasən də dublyac və subtitr versiyalarının keyfiyyətinə nəzarət üçün bütün mümkün və vajib səylərlərini səfərbər etməlidir.
Filmin son versiyasının təsvirinin neqativini və ya səsinin heç bir elementləri recissorun razılığı olmadan prodüser tərəfindən istifadə edilə bilməz.
4. HUQUQLARIN HƏCMİ
Bu maddə rejissorun prodüserə verdiyi audiovizual əsərə olan hüquqları müəyyənləşdirir.
Müqavilədə verilən hüquqlar və audiovizual əsərlərdən istifadə növləri dəqiq göstərilməli və ətraflı qeyd olunmalıdır. Bütün növ istifadəyə görə verilən hüquqlar məlum dövlətdə fəaliyyət göstərən müvafiq hüquq sistemi ilə müəyyənləşməlidir.
Müqavilə ilə rejissorun prodüserə birbaşa verilməyən hüquqları verilməmiş hesab olunur və onlar rejissora məxsusdur.
Şəxsi hüquqlar nə müqavilə, nə də hansısa başqa üsulla verilə bilməz. Onlar ayrılmazdır.
5. MÜKAFAT
Müqavilədə, çəkiliş qrupunun rəhbəri kimi rejissora ödənilən əmək haqqı və ya mükafatla, ona audiovizual əsərin müəllifi kimi çatajaq mükafat və ya qonorar arasındakı fərq dəqiq müəyyən edilməlidir.
a) əmək haqqı
Rejissorun əmək haqqı kimi aldığı mükafat məlum dövlətdə fəaliyyət göstərən əmək qanunverijiliyinin normalarına və başqa normativ aktlara müvafiq olmalıdır. Müqavilə mütləq filmin istehsalının başlama və son müddətini nəzərdə tutmalı və müqavilədə həmçinin filmin hər istehsal dövrünün dəqiq müddəti göstərilməlidir.
b) müəllif mükafatı
Müqavilədə, rejissora audiovizual əsərin müəllifi kimi mükafat audiovizual əsərdən bütün növ istifadəsinə görə prodüserin əldə etdiyi gəlirin faizi həcmində, müqavilə ilə müəyyənləşməlidir və bununla yanaşıa hüquqlardan kollektiv idarənin mümkünliyi də nəzərə alınmalıdır.
Bu mükafat filmin istənilən istifadəsindən prodüserin əldə etdiyi birbaşa və dolayı bruttonun gəlirlərindən hesablanmalıdır.
Mükafatın norması (həcmi) simvolik yox, əhəmiyyətli dərəjədə olmalıdır.
Proporsional mükafatın faizi əsərin hər bir növünün istifadəsi üçün ayrıca müəyyənləşdirilir, hətta istifadənin ayrı-ayrı növlərinə görə bu norma (faiz) biri digərlərindən daha əhəmiyyətli dərəjədə yüksək ola bilər.
Prodüser audiovizual əsərdən istifadə haqqında danışıqlar apararkən rejissorun maraqlarını təmin etməli və filmin xarakteristikasını və nəzərdə tutulmuş bazarı nəzərə alaraq filmin istifadə hüquqlarını optimal şərtlərlə verməlidir.
6. MÜDDƏTLƏR
Prodüserin əldə etdiyi filmin istifadə hüququnun müddətini müəyyənləşdirərkən fəaliyyətdə olan daxili milli qanunvericiliyə arxalanmaq lazımdır. Hazırkı dövrdə müxtəlif dövlətlərdə bu müddət müxtəlif cür müəyyən edilir.
Filmin çəkilişlərinin başa çatması müddətini də nəzərdən keçirməyin mənası var. Bu müddət pozulduqda isə rejissora azad fəaliyyət və bütün müəlliflik hüququ qaytarılır. Belə olduqda artıq rejissora ödənilmiş məbləğ onun olur və rejissorun müqaviləyə əsasən ona çatacaq bütün məbləğin cərimə sanksiyası kimi ödənilməsini tələb etmək hüququ var.
7. FİLMİN İSTİFADƏSİ ZAMANI TƏRƏFLƏRİN ÖHDƏLİKLƏRİ
Prodüser audiovizual əsərin yayılması üçün yetərli olan (məsələn, müxtəlif festivalların müsabiqə proqramlarında onun iştirakını təmin etmək) və həmçinin əsərin real və vicdanlı surətdə istifadəsini təmin edən professional səviyyəyə uyğun bütün şəraitin yaradılması öhdəliklərini öz üzərinə götürür.
Rejissorun adı və soyadı filmə aid olan istənilən reklam və digər informasiy materiallarında qeyd edilməlidir.
Prodüserin audiovizual əsərin son versiyasının ilkin və ya etalon surətlərini məhv etmək hüququ yoxdur və onları lazimi şərtlərlə qorumalıdır.
Audiovizual əsərin son versiyasının ilkin və ya etalon surətlərinin məhvi haqqında qərar qəbul edildiyi halda rejissor bu materialları əldə etmək imkanına malikdir və o yalnız bu materiallardan imtina etdiyini bildirdikdən sonra onların məhvinə başlanıla bilər.
Prodüser dövrü olaraq, ildə bir dəfədən az olmayaraq rejissora bütün təsdiq edilmiş maliyə sənədləri də daxil olmaqla, audiovizual əsərdən istifadə haqqında hesabat təqdim etməlidir. Bir qayda olaraq, prodüser rejissorun audiovizual əsərdən istifadəyə aid olan bütün tələblərinə cavab verməlidir. Rejissorun məlum əsərə dair prodüserlə üçüncü şəxs arasında bağlanılan bütün müqavilərlə, həmçinin əsərə aid olan mühasibatlıq sənədləri ilə tanış olmaq ixtiyarı var. Rejissorun yuxarıda qeyd edilən səlahiyyətlərini həyata keçirmək üçün prodüser qarşısında nümayəndə kimi etibarlı şəxs də təyin etmək hüququ var.
Prodüser müflis olduqda recissorun müqaviləni pozmaq hüququ var. Bir şərtlə ki, bu həmin dövlətin fəaliyyətdə olan daxili qanunverijiliyi ilə qadağan olunmasın.
8. HÜQUQLARDAN KOLLEKTİV İDARƏ
Prodüser müqavilə imzalanarkən, recissora məxsus olan və verilən, həmçinin recissorun üzvü olduğu müəllifin əmlak hüquqlarını kollektiv əsasda idarə edən cəmiyyət və ya rejissorun göstərdiyi digər istənilən təşkilat tərəfindən verilə bilən və ya verilə biləjək bütün hüquqları qəbul etməlidir.
Bütün «ikinji dərəjəli» hüquqlar (şəxsi surətçıxarmaya görə mükafat, kabellə eyni vaxtda verilmə, əsərin nüsxələrinin kirayəyə verilməsi, nüsxələrin istifadəyə verilməsi və s.) hüquqları kollektiv əsasda idarə edən təşkilatların müstəsna səlahiyyətinə aid edilir və recissor tərəfindən prodüserə verilə bilməz.
Müqavilə hüquqlardan kollektiv idarəçiliyə verilən mütləq şərtlər əsasında bağlanır və müqavilə bağlanan anda və ondan sonra müqavilədə heç nə müəlliflik hüquqları cəmiyyətinin hazırkı və ya sonrakı iştirakına mane ola bilməsin.
Əmlak hüquqlarının kollektiv idarəsinə imkan yaradan müqavilə müəlliflik hüququ cəmiyyətlərinə audiovizual əsərin son istifadəçilərilə birbaşa əlaqə yaratmağa imka